Kazachstan, 30 lipca, 2015

Kazachstańskie władze dezinformują społeczność międzynarodową, chcąc uniknąć krytyki z powodu prześladowania więźnia politycznego Vladimira Kozlova. Za pośrednictwem kierownika Narodowego Mechanizmu Prewencyjnego Astana rozpowszechniła stronnicze wnioski stwierdzające "zasadność" zarzutów o "naruszenie regulaminu", przedstawionych Kozlovowi. Sytuacja wokół lidera kazachstańskiej opozycji eskaluje. Kierownictwo kolonii podjęło decyzję o zaostrzeniu warunków odbywania kary przez Kozlova, którego niedawno niesprawiedliwie ukarano pobytem w karcerze. Tym samym pozbawiono go możliwości przedterminowego zwolnienia warunkowego.

Fundacja Otwarty Dialog informowała, że Vladimir Kozlov został ukarany po tym, jak nie wytrzymał długotrwałego stania przy temperaturze powietrza wynoszącej blisko 50 stopni i udał się do części sypialnej kolonii. Więzień polityczny cierpi na żylaki i zaburzenia układu krążenia. W dniu 17.07.2015 r.  trafił do karceru, a następnie ogłosił strajk głodowy.

W dniu 21.07.2015 r. Vladimira Kozlova odwiedzili członkowie Narodowego Mechanizmu Prewencyjnego (NMP) pod kierownictwem Igora Miroshnichenko, który według informacji dziennikarzy, był pracownikiem organów ścigania i naczelnikiem kolonii w obwodzie kostanajskim. Miroshnichenko oświadczył, że Kozlov jest "wesoły, wygląda dobrze", "nie skarży się" na warunki pobytu, a w karcerze panuje "komfortowa temperatura".

Naruszenia, o których popełnienie oskarżono Kozlova, Miroshnichenko uznał za "uzasadnione". Wśród nich znajdują się: "niecenzuralne wyzwiska, znieważenie pracowników administracji, groźba zemsty fizycznej, niepochlebne wypowiedzi pod adresem prezydenta kraju". Poza tym Miroshnichenko oświadczył, iż odniósł wrażenie, że Kozlov "świadomie zdecydował się na naruszenie regulaminu, aby zwrócić na siebie uwagę", oraz, że uniknąłby kłopotów, jeśliby jego stosunki z administracją były "poprawne".

Kierownictwo NMP poprosiło Kozlova o zaprzestanie strajku głodowego, co też ten uczynił w dniu 22.07.2015 r. Kozlov miał nadzieję na uzyskanie pomocy od NMP, organizacji utworzonej w dniu 02.07.2013 r. pod naciskiem UE i ONZ, mającej skuteczniej monitorować sytuację w zakresie stosowania tortur w Kazachstanie. To właśnie po procesach Vladimira Kozlova i naftowców z Zhanaozen Unia Europejska zwróciła szczególną uwagę na konieczność utworzenia NMP. Jednak w rozmowie z adwokatem Kozlov określił wnioski Miroshnichenko jako nieobiektywne: "Gdybym wiedział, że NMP tak postąpi, to nie zaprzestałbym strajku głodowego".

Więzień polityczny podkreślił, że w karcerze jest duszno, chociaż przynajmniej "nie trzeba stać godzinami na nogach na spiekocie". "Zdecydowałem się na "naruszenie" tylko dlatego, że nagle bardzo źle się poczułem po długim pobycie na słońcu, po przyjęciu preparatu "Detralex", - zaznaczył Kozlov. Nie mógł poprosić o pozwolenie pójścia do części sypialnej, ponieważ w pobliżu nie było nikogo z administracji. Według Kozlova, nagana została mu udzielona na podstawie zeznań, które administracja "podyktowała" trójce więźniów.

Wśród członków grupy NMP, kierowanej przez Igora Miroshnichenko, znajdował się także obrońca praw człowieka Galym Ageleulov, który poinformował, że na podstawie wyników wizyty członkowie NMP przygotowali raport z następującymi zaleceniami dla rzecznika praw obywatelskich: odwołać musztrę więźniów, zwiększyć liczbę miejsc przeznaczonych do wypoczynku, w sposób obiektywny rozpatrzeć zażalenie Kozlova w sprawie nałożonych na niego kar. W ten sposób kierownik grupy NMP Igor Miroshnichenko publicznie przedstawił stanowisko pozostające w sprzeczności z prawdziwym raportem członków NMP, a korzystne dla Astany.

Ponadto w dniu 20.07.2015 r. Vladimira Kozlova z własnej inicjatywy odwiedziła członkini NMP Zhemis Turmagambetova. Zaznaczyła ona, iż Kozlov został ukarany jako jedyny, pomimo tego, że w części sypialnej przebywali także inni więźniowie.

Adwokatka Ayman Umarova po złożeniu wizyty w kolonii dowiedziała się, że w dniach 20.07.2015 r. i 21.07.2015 r. komisja więzienna podjęła decyzję w sprawie przyznania Kozlovowi "trzeciego ujemnego" stopnia w skali zachowania i zaostrzenia wobec niego warunków odbywania kary na pół roku. W ten sposób, poczynając od dn. 27.07.2015 r. Kozlov został przeniesiony do pomieszczenia o charakterze celi, gdzie zabronione są rozmowy telefoniczne, spacery trwają tylko półtorej godziny dziennie, a z rodziną można się spotkać tylko trzy razy do roku podczas krótkich widzeń.

Kozlov obawia się, że władze mogą dopuścić się prowokacji i przypisać mu nowe "naruszenia", chcąc w ten sposób przedłużyć okres odbywania kary w zaostrzonych warunkach, lub wysłać go do najcięższego więzienia w Kazachstanie znajdującego się w mieście Arkalyk, gdzie dwukrotnie umieszczano więźnia politycznego Arona Atabeka. Według informacji dziennikarki Iriny Petrushovej, podczas przenosin z karceru i zmiany warunków odbywania kary dokonano przeszukania rzeczy osobistych Vladimira Kozlova. Zostały znalezione zasilacze do golarki elektrycznej oraz maszynki do strzyżenia włosów. Administracja stwierdziła, że są to ładowarki do telefonów komórkowych i zgłosiła naruszenie. Na razie nie wiadomo, czy Kozlov zostanie ponownie ukarany.

Wprowadzające w błąd wnioski Igora Miroshnichenko, powstałe po złożeniu wizyty u Kozlova, a także późniejsze wydarzenia, potwierdziły ułomność systemu NMP w Kazachstanie, w szczególności zaś brak obiektywizmu we wnioskach wyciąganych przez kierownictwo NMP. Uznając ważną rolę NMP należy wziąć pod uwagę, że mechanizm ten charakteryzuje się znacznym stopniem centralizacji państwowej, a kierownictwo jest zależne od decyzji podejmowanych przez rzecznika praw obywatelskich i władze. Działania członków NMP mogą być blokowane przez kierownictwo. Członkowie NMP kierują skargi w sprawie tortur do rzecznika praw obywatelskich, który sam będąc urzędnikiem państwowym, zachowuje się tolerancyjnie w stosunku do sytemu państwowego.

Na przykład, w sierpniu 2014 roku powołując się na wnioski prokuratury, rzecznik praw obywatelskich poinformował o "braku naruszeń" w stosunku do Arona Atabeka. W marcu 2015 roku biuro rzecznika poinformowało Fundację Otwarty Dialog, że policja nie stosowała tortur wobec naftowca Maksata Dosmagambetova, chociaż sam Maksat w czasie procesu zgłaszał, że został poddany torturom.

Fundacja Otwarty Dialog podkreśla, że Kazachstan może manipulować wynikami kontroli państwowych dzięki przedstawicielom kierownictwa NMP lojalnych wobec władzy. Dlatego jest konieczne, aby misje dyplomatyczne krajów UE w Kazachstanie, posłowie do Europarlamentu, OBWE, PACE domagali się osobistego spotkania z Vladimirem Kozlovem i zorganizowali niezależny monitoring.

W dniu 29.07.2015 r. przewodnicząca Komisji ds. demokracji, praw człowieka i kwestii humanitarnych Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE Isabel Santos, która w ubiegłym roku odwiedziła Kozlova, potępiła zaostrzenie rygoru odbywania kary przez Kozlova, a warunki w jakich jest on przetrzymywany, określiła jako "całkowicie nie do przyjęcia". Santos przypomniała kazachstańskim władzom o wielokrotnych apelach o uwolnienie więźniów politycznych Vladimira Kozlova, Arona Atabeka i Vadima Kuramshina.

Na konieczność uwolnienia Kozlova w przededniu ratyfikacji umowy o partnerstwie między Unią Europejską a Kazachstanem wskazał w dniu 12.05.2015 r. wiceprzewodniczący ALDE Fernando Maura. Wiceprzewodniczący Komisji Europarlamentu do spraw konstytucyjnych Kazimierz Ujazdowski w dniu 16.07.2015 r. odniósł się również do sprawy Kozlova i poprosił Komisję Europejską o poinformowanie w jaki sposób kwestie prawa człowieka i praworządności zostały przedstawione w umowie z Kazachstanem.

Kraje UE powinny przedstawić wyraźne stanowisko stwierdzające, że głównym warunkiem podpisania i ratyfikowania nowej umowy o partnerstwie pomiędzy Unią Europejską a Kazachstanem powinno być bezwarunkowe uwolnienie Vladimira Kozlova oraz innych więźniów politycznych. Apelujemy, aby domagać się spełnienia następujących żądań:

• Niezwłocznie uchylić decyzję o zaostrzeniu rygoru odbywania kary wobec Vladimira Kozlova na okres 6 miesięcy.

• Zaprzestać stosowania nacisków i prowokacji w stosunku do Kozlova, zapewnić mu warunki odbywania kary zgodnie z zaleceniami lekarzy.

• Niezwłocznie umożliwić przedstawicielom Europarlamentu i misji dyplomatycznych UE spotkanie z Vladimirem Kozlovem w kolonii karneji.

• Odwołać kary nałożone na Vladimira Kozlova, przywrócić łagodniejsze warunki odbywania kary, a następnie zwolnić go warunkowo przed terminem.

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji, prosimy o kontakt:
Igor Savchenko - [email protected]
Lyudmyla Kozlovska - [email protected]