Dostałam list od Wołodii. Ciekawa historia. Przyszli do niego z Komisji Społeczno-Obserwacyjnej (KSO) Obwodu Północnokazachstańskiego. Przyszli po tym jak ich przedstawiciel Golenduchin z jakiejś przyczyny rozpowszechniał nieprawdziwe informacje, że Wołodii nie ma w kolonii. Kto go o to prosił i co chciał przez to osiągnąć, pozostaje zagadką.

Najpewniej owych przedstawicieli KSO następnego dnia zapędził do kolonii Departament Systemu Karno-Wykonawczego Obwodu Północnokazachstańskiego.

Z listu Wołodii:

"Dziś przyjechało dwóch mężczyzn. Powiedzieli, że są z Komisji Społeczno-Obserwacyjnej.  Ale to nie byli ci sami ludzie, co uprzednio. I jakoś rozmowa z nimi się nie kleiła. Rozmawialiśmy w pokoju "gospodarza" (naczelnika kolonii). Póki mówiłem, że nie skarżę się na ostre bóle, kiwali głowami. Jak tylko usłyszeli, że mam predyspozycje do udaru mózgu, że już są widoczne symptomy, że coś jest nie w porządku z moim naczyniami krwionośmymi i niezbędne jest leczenie profilaktyczne naczyń krwionośnych oraz w związku z bólem w plecach - od razu posmutnieli i przygaśli. Niczego nie zapisywali. Byli bardzo rozdrażnieni, kiedy mówili o Tobie. O tym, że ropowszechniasz informacje o moim stanie "nad grobem" (to ich słowa). Krótko mówiąc, najpewniej nie spodobaliśmy się sobie nawzajem. Przyjechali (to było jasne), by uzyskać odpowiedzi typu "wszystko w porządku, skarg nie mam, wszystko mi się podoba", a ja im dorzuciłem swoje pięć groszy. W szczególności na pytanie, czy adaptowałem się do panujących warunków odpowiedziałem, że normalny człowiek nie jest w stanie adaptować się do tego wszystkiego, a i nie ma powodów ku temu. W odpowiedzi usłyszałem tyradę na temat "to nie Pana sprawa, tylko Pańskich adwokatów"...

No cóż. Widziałam Pana Golenduchina i jego kompanię (jeszcze paru takich jak on z KSO). Oprócz tego rozmawialam z niektórymi krewnymi skazanych, którzy twierdzą zgodnie - Golednuchin jest posłuszny Departamentowi Systemu Karno-Wykonawczego i robi wszystko, by bronić interesów Departamentu. Nie prosiłam ani jego, ani nikogo z jego kompanii, żeby odwiedzili Wołodię, żeby cokolwiek sprawdzali. Niestety już pół roku temu było jasne, że oni niczego nie mogą i są zależni od prokuratora specjalnegodo spraw nadzoru nad koloniami karnymi  i Departamentem Systemu Karno-Wykonawczego. Moje przypuszczenia sprawdziły się całkowicie. Czytam to co napisał Wołodia i myślę sobie, po co w ogóle jest potrzena ta Komisja Społeczno-Obserwacyjna, jeśli z założenia trzyma ona stronę admininstracji, jeśli oni (członkowie KSO) biegają do kolonii za każdym razem, gdy tego zażąda Departament, a kiedy o pomoc proszą krewni skazanych, to tamci już znaczenie gorzej podchodzą do swoich obowiązków. Już lepiej, żeby nie było takiej KSO. I rozumiem, że ja ich denerwuję (to reakcja Komitetu i Departamentu Systemu Karno-Wykonawczego), ale mam ndzieję, że kiedy będą w takiej samej sytuacji jak Wołodia - odpukać w niemalowane drewno - ich żony nie będą denerwowały KSO i Departamentu.

Wreszcie dotarłam do Almaty. Pokonałam długą drogę do domu - najpierw pociągiem z Petropavlovska do Astany, a potem samolotem z Astany do Almaty. Chcę się z wami podzielić wrażeniami z mojego spotkania z Vladimirem.

"Jest 8 sierpnia rano. Lecę do Kokchetau Z Kokchetau jadę ponad 4 godziny do Petropavlovska. Remontują drogę, wszędzie są objazdy, prędkość chwilami nie przekraczała 20 km/h. W końcu o piątej dotarliśmy do Petropavlovska. Od razu pobiegłam na targ dokupić jedzenia. Wiedząc, że w Petropavlovsku będę miała mało czasu, większość produktów wiozłam z Almaty. Cały wieczór i pół nocy minęło na przygotowaniach - marynowałam kurę, przygotowywałam ikrę z bakłażana, szatkowałam warzywa itd. Wspólna kuchnia przy PDW (pokój długich widzeń), chociaż duża, ale nie jest w stanie pomieścić naraz 18 kobiet. Zdarzają więc kolejki do samej płyty i do zmywania. Dlatego do spotkania postanowiłam przygotować możliwie jak najlepiej. Rano 9-go zakończyłam przygotowania, zarobiłam drożdżowe ciasto i o 8-mej poszłam do kolonii, żeby złożyć wnioski na widzenie.

Od chwili złożenia dokumentów do tego chwili, kiedy zaczynają wpuszczać nas, krewnych, do kolonii, mijają 4 godziny. Cztery godziny czekania… Koło 12-tej zaczęli nas wpuszczać po 3 osoby do poczekalni. I znowu jedne za drugimi metalowe drzwi. Po 40 minutach jesteśmy na terenie kolonii, wszędzie wysokie ogrodzenia, druty kolczaste, psy, żołnierze wojsk wewnętrznych.

Mija jeszcze godzina, kiedy robią kontrolę osobistą wszystkich odwiedzających i sprawdzają żywność. W końcu podają nam numery pokoi. Myślałam, że usłyszę - Kozlov, pokój nr 2 …. ale, nie, podali numer 8. Pokój nr 8 okazał się dosyć duży, jakieś dwa razy większy niż pokój nr 2. My wszystkie, żony, matki, siostry pobiegłyśmy do kuchni - szybko coś podgrzać, postawić wodę na herbatę - czekałyśmy na swoich bliskich. Najbardziej denerwujące było czekanie… Przygotowałam wszystko, a Volodyi i innych wciąż jeszcze nie było. Ze 2-3 razy postałam w korytarzu i weszłam do pokoju. I nagle nieoczekiwanie rozbolały mnie plecy, coś zaczęło ciągnąć mnie w brzuchu. Pomyślałam, że położę się na 5 minut, poleżę i potem jeszcze raz wyjdę na korytarz, żeby przywitać Volody'ę…. Ale nie tak wyszło… Budzę się, a on stoi przede mną i się uśmiecha. Okazuje się, że zasnęłam!!! Taka mała konfuzja. Volodya pośmiał się ze mnie, pożartował z mojego wyglądu tak, jak kiedyś to robił na wolności…; nazwał mnie beczułką. W zasadzie przez wszystkie te 3 dni nazywał mnie tylko w ten sposób - beczułka))) 

Od czasu do czasu bolały mnie plecy, a ponieważ one bolą też i Volody'ę, to po kolei robiliśmy sobie masaż. Jak niewiele potrzeba człowiekowi do szczęścia!!!

Tym razem postanowiłam, że będę karmić i poić Volody'ę prawie na okrągło, bo nie podoba mi się ten jego wychudzony wygląd. Od razu mu powiedziałam, że tym razem będziemy razem gotować - kurę w piekarniku, piec pierożki i belasze, smażyć kotlety, i wszystko to będziemy zajadać razem z drobno pokrojonymi warzywami, popijając bulionem itd. 

Volodya był jedynym mężczyzną, który pomagał mi w kuchni. Bliscy pozostałych kobiet, które spędzały prawie cały dzień na kuchni, siedzieli we "wspólnym pokoju wypoczynkowym", gdzie oglądali telewizję. A on pilnował, żeby nie przypaliły się kotlety, zmywał naczynia, kiedy ja podchodziłam do okna, żeby odetchnąć świeżym powietrzem. W kuchni było gorąco i duszno, i często brakowało mi powietrza. Wiele kobiet patrzyło na to z jawną nienawiścią. Próbowałam wysłać Volody'ę do wspólnego pokoju, ale on był nieprzejednany - "Przyszedłem, żeby spędzić ten czas z żoną, każdą minutę; pomóc jej, a nie oglądać telewizor".

"Największy wróg" podczas widzeń to czas. Ucieka szybko, czujesz, że niedługo znowu ich wyprowadzą … W ogóle czas jest okrutny. Jak powiedział Volodya - wyrok dostajesz w latach, a odsiadujesz go w sekundach; czas się zatrzymał, zastygł… 

Kiedy przygotowaliśmy jedzenie, poszliśmy do pokoju żeby porozmawiać, żeby po prostu posiedzieć obejmując się razem, podumać. Pomyślałam, że każde z nas stara się nie pokazać drugiemu, jak mu ciężko i źle. Kilka razy cicho, prawie bezgłośnie płakałam, odwróciwszy się dosłownie na minutę… Niestety nie zawsze udawało mi się powstrzymać łzy. 

Zaczęliśmy rozmawiać o dalszym pobycie Volodyi w tej kolonii. Od samego początku, wysyłając go do obwodu północno-kazachstańskiego, MSW złamało prawo. Teraz uwzględniając mój stan i fakt, że w Kazachstanie nie ma więcej krewnych, którzy mogliby przyjeżdżać do Volodyi, wychodził z tego całkiem smutny obraz. To mogło być moje ostatnie z nim spotkanie. Volodya postanowił, że wszelkimi sposobami będzie starał się o przeniesienia do kolonii w obwodzie almatiński. Próbowałam go uspokoić mówiąc, że jeszcze przyjadę bez względu na wszystko. Odbyliśmy trudną rozmowę.

Volodya: Nie mogę pozwolić, żebyś ryzykowała zdrowiem dziecka, ani twoim własnym".

Ja:  "Nie, ja jeszcze przyjadę. Wyjadę tydzień wcześniej i powolutku jakoś dojadę".

Volodya: "To jest niebezpieczne w twoim stanie, tym bardziej za trzy miesiące".

Ja:  "Postaram się jednak przyjechać. Proszę cię, żebyś nie doprowadzał do drastycznych protestów itd.".

Volodya: "Czy ty wyobrażasz sobie, jak będę dalej żył, jeśli nie daj bóg, coś się z wami stanie!? Ja nie będę mógł dalej żyć wiedząc, że to zdarzyło się przeze mnie, kiedy do mnie jechałaś. I nawet nie powinienem żyć po czymś takim… Nie…"

Ja - ….. (czuję, że zaraz się rozpłaczę)

Postanowiłam, że też napiszę do MSW wniosek, żeby go przenieśli do kolonii w obwodzie almatińskim. Przy okazji, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego i ambasador UE w RK Aurelia Bouchez są przekonani, że przeniesienie jest konieczne. Oni nazywają to przeniesieniem z powodów "humanitarnych" i są przekonani, że państwo nie może odmówić w takiej sprawie. W ich państwach, ich rządy odnoszą się do takich spraw ze zrozumieniem. Jest troska o kobiety i dzieci. 

10 sierpnia przez sen usłyszałam krzyki Wydawało mi się, że masa ludzi krzyczało hau-hau-hau. Od razu się obudziłam, Volodya z przyzwyczajenia już wstał. Spytałam, co to? Było dobrze słychać, bo okna naszego pokoju wychodziły na plac, lufcik, chociaż mały, był otwarty. Volodya powiedział, że to ich defilada!!!! I takie defilady mają 5 razy dziennie. Muszą wybijając krok, dosłownie jak na Placu Czerwonym, przemaszerować przed budynkiem administracji kolonii. Wszystkie 8 oddziałów po kolei robią rundę honorową. I jeśli administracji kolonii coś się nie spodoba, to oddział powtarza ten przemarsz dziesiątki razy, przy czym na wysokości miejsca, gdzie stoi administracja trzeba wykrzyczeć - Sa-la-mat-syzba!!! Jestem w szoku. I taka defilada odbywa się 5 razy dziennie!!! Czytałam Kodeks Postępowania Karnego RK, ale tam nie ma żadnej wzmianki, ani o defiladach, ani przemarszach. Oni nie są żołnierzami!!! A do tego jeszcze, jeśli komuś z administracji coś się na defiladzie, albo jeszcze gdzie indziej nie spodoba, albo, których z więźniów zrobi coś nie tak, to ukarany zostanie cały oddział. Wszyscy stoją zostają stłoczeni w klatce niewielkich rozmiarów, nazywanej "stakan" (szklanka), w której stoją za karę godzinami, albo wymyślają jeszcze jakąś inną karę. Odpowiedzialność zbiorowa w środowisku, gdzie obowiązuje zasada "każdy odpowiada sam za siebie"- w zasadzie jest nielogiczna.

Volodya opowiedział, że niedawno odbyła się tzw. spartakiada. Volodya: "Urządzili coś w rodzaju święta. Ustawili wszystkie oddziały na placu, wciągnęli flagę na maszt, odśpiewali hymn. Przyjechali ludzie z zewnątrz - z wydziału sportu, departamentu więziennictwa, dzieci z klubów sportowych karate, piłki nożnej (!!!!), miejscowa telewizja. Wszyscy bez wyjątku chwalili prezydenta kraju za jego uwagę, jaką poświęca rozwojowi kultury fizycznej, wszyscy podkreślali, że to jest jego osobista zasługa, i że to na jego  osobiste polecenie tak rozwija się sport w kraju. A ja myślałem, stojąc czy też siedząc, (bo przecież siedzę) - po cholerę to wszystko, wy, cały ten tłum, na swoich miejscach robicie, jeżeli do tego wszystkiego jest potrzebne osobiste polecenie prezydenta? Postaliśmy tak półtorej godziny, a potem wrócili do oddziałów. Za to teraz dokładnie wiem, co czują małpy w zoo, kiedy ludzie patrzą na nie z tej drugiej strony. I co myślą, też się domyślam….".

10-go sierpnia uczciliśmy siedząc przy niewielkim stole, jedząc na zmianę kotlety i czebureki)))) Volodya cały czas powtarzał - najadłem się jak w domu, wszystko domowe, wszystko przypomina dom. Dom jest tam, gdzie było ci dobrze. Było i przyjemnie, i smutno jednocześnie. Przekazałam wszystkie zdjęcia z życzeniami, które przysłano mi z regionów Kazachstanu, z Dagestanu i Polski, Rosji i USA. Oprócz tego przeczytał też życzenia od Freedom House.

Powiedziałam Volodyi, że wiele osób nie dostaje od niego odpowiedzi na swoje listy. Był zdziwiony i zmartwiony, ponieważ powiedział, że ma zasadę - odpowiadać od razu każdemu, kto do niego napisał. Stąd wniosek, że ktoś specjalnie steruje tym procesem. Może po to, żeby ludzie pomyśleli, że on nie odpisuje, i przestali pisać. W kolonii wiedzą, że wsparcie ludzi jest bardzo ważne i przypuszczam, że ktoś postanowił sterować tym procesem. Volodya prosił, żeby przekazać, że dziękuje wszystkim, którzy do niego napisali. On jest gotów wysłać odpowiedzi do wszystkich, którzy do niego napisali, i zrobi to przeze mnie, albo wysyłając odpowiedź na pocztę główną dowolnego miasta (nadawcy). 

Było dziwne, że kontrole odbywały się niemal co godzinę. Pamiętam, że ostatnim razem było ich mniej. 

Był też taki "pokazowy temat" za oknem. Więźniowie coś naprawiali, spawali coś przy metalowej furtce. Spawali długo i wytrwale, prawie na wieki… Ale przyszedł w oficer, który zauważył, że coś źle przyspawano. Oczywiście, mówiąc do więźniów oficer używał normalnego języka, który jednak często był przerywany przekleństwami. Wiele nowych słów wtedy usłyszałam. W efekcie więźniowie jakąś metalową płytą zaczęli wybijać to, co przez pół dnia z takim trudem spawali… Nie ma ani rękawic, ani masek, ani narzędzi, i w ogóle - zrób sobie sam z czego chcesz. I wreszcie, w KPK (kodeks postępowania karnego) napisano - funkcjonariusze i więźniowie nie powinni używać wulgaryzmów…. Po co tworzymy przepisy, jeśli policjanci, prokuratorzy i sędziowie są ponad prawem?! Dla kogo? 

Nasz mały dzidziuś postanowił się podokazywać i zrobić przyjemność Volodyi - gwałtownie zaczął przejawiać aktywność ruszając się, przy czym dość wyraźnie. Ciekawe było, że ruszał się pod dotykiem moich rąk, a kiedy tylko Volodya przykładał rękę do brzucha, od razu zamierał. Dosłownie czuł, że to coś, czego nie zna… Тak było w ciągu dnia, a pod wieczór dzidziuś już przywykł do Volodyi i wesoło wierzgał pod jego rękami. 

Czas przeleciał niezauważalnie. Ranek 12 sierpnia. Nie ma nastroju. Czekałam z minuty na minuty, że przyjdą po niego, zrobiło się smutno. W powietrzu pojawia się nerwowość. Wszyscy patrzeli na siebie, tak jakby to miał być ostatni raz. Do kogoś tam jeszcze przyjadą, ktoś inny będzie czekał lata, do kogoś już nie przyjadą. Usiedliśmy i długo milczeli, obejmując się. Nawet nie usłyszeliśmy, kiedy padły słowa - "Osadzeni, do wyjścia! I dopiero, kiedy w korytarzu, w ciszy zabrzmiało - Kozlov Vladimir Ivanovich. Do wyjścia!!!." Wyszliśmy na korytarz. Wszyscy więźniowie zebrali się już przy wyjściu, czekali tylko na Volody'ę. I on poszedł… Szedł i machał do mnie. W takiej chwili zaczynasz rozumieć, że najstraszniejszy nie jest fizyczny ból, ale ból w środku, w duszy. Cierpienia moralne są stokroć razy silniejsze od fizycznych. I ktoś tam na górze, z czyjegoś kaprysu, z rozkoszą zadaje ten ból…. W każdej minucie. Zaczynam zrozumieć, że moje nieszczęścia, jakieś niedogodności na wolności, to nic przy tym, co tam odczuwa Volodya. Z tym, co on przeżywa. Oni odeszli, a my zostaliśmy. Opadło na mnie takie dławiące uczucie samotności, zaczęłam wprost odczuwać, jak bardzo się za nim stęskniłam, za tym życiem, które mieliśmy, którego tak bardzo mi brakuje.

Nam kobietom jest łatwiej, popłakałyśmy, trochę się uspokoiłyśmy. Widziałam oczy tych, którzy zostali w kolonii… Jeśli mężczyźni mogliby płakać... "

Jutro ma się odbyć wstępne rozpoznanie skargi złożonej w trybie nadzoru w sprawie Valdimira Kozlova. Czego oczekujemy od tego dnia? Oczywiście, nie mamy złudzeń. Ale gdzieś głęboko, ukryta jest maleńka nadzieja, że wydarzy się cud. Może nawet nie nadzieja, a najskrytsze pragnienie, żeby się tak zdarzyło. Pomimo to, że nadal jesteśmy gotowi żeby walczyć, szukać sprawiedliwości, to trzeba przyznać, że to 1,5 roku bardzo nas zmęczyło. Czujemy zmęczenie fizyczne i moralne. Albo nie my, a ja.  Okazało się, że jestem jedyną bliską osobą dla Volodii w RK, która może coś dla niego zrobić, jeździć do niego, itp. Jednak wobec pewnych okoliczności, nie będę mogła najprawdopodobniej pojechać do niego na kolejne widzenie, po tym, które będzie 10 sierpnia, czyli w listopadzie i grudniu. I potem (od stycznia 2014 r.) jeszcze na pewno przez pół roku nigdzie nie pojadę. Zbyt daleko, zbyt zimno (-40 w zimie) żeby 1-2 miesięczne niemowlę tam taszczyć… Trudna sytuacja. Przypominam sobie całe zamieszanie wokół Strategii 2050, w której jedno z głównych miejsc zajmuje rodzina - niby to... trzeba wspierać rodzinę, stymulować. Ten projekt na pewno nie był przeznaczony dla wszystkich w RK, jak zawsze. Może tylko dla "autora" tej strategii. Kiedy czytam te wszystkie raporty publikowane przez "Akordę", że polityka pro rodzinna Kazachstanu powinna być ukierunkowana nie tylko na stymulowanie liczby urodzeń, ale także na wzmacnianie instytucji rodziny w związku z pełnieniem przez nią ważnych funkcji w życiu i wkładem wnoszonym w poprawę sytuacji demokratycznej - to chce mi się śmiać… Jakież to wszystko obłudne!!!    

Abstrahując od samego skazania, do którego doszło niezgodnie z prawem. Jest suchy wyrok. Przyjmując za podstawę literę prawa, Volodię od samego początku powinni byli osadzić w kolonii w obwodzie ałmatińskim. Ale nie. To potwory wysyłają go na północ, plotą androny, że areszt śledczy w Aktau podlega pod obwód północnokazachstański . W KKW [Kodeks Karny Wykonawczy - przyp. tłum.] nie ma czegoś takiego, żebyareszty śledcze były związane z jakimś obwodem. Są wyraźne przepisy - skazany odbywa karę zgodnie z miejscem zamieszkania. A wszystko, co jest sprzeczne z KKW, nawet z tym wypaczonym, jest niezgodne z prawem. Ach, tak! My przecież potem zmieniliśmy front (minister Kasymov) i zaczęliśmy wygadywać herezje, że w obwodzie ałmatińskim nie ma miejsc w kolonii, niemal nie zaczęto mówić: proszę zająć miejsce w kolejce, panowie skazani!!!! A potem jeszcze weselej - niestety zgodnie z prawem, (na które się do tej pory powoływali), okazuje się, że nie wolno przenosić skazanego z jednej kolonii do drugiej w trakcie odbywania kary… Ech, panowie z Akordy! Jakże wszystko u was jest proste…